Ζει στη Μυτιλήνη εδώ και μια 20ετία. Η μακροχρόνια αυτή παραμονή της στο νησί δικαίως μπορεί να την κατατάξει μεταξύ των ανθρώπων του τόπου μας. Ο λόγος για τη Fatosh Λαζαρή, έναν άνθρωπο ζωντανό και δραστήριο, που με τον τρόπο της έχει συμβάλει σημαντικά στο να γίνει κατανοητή στη Λέσβο η σύγχρονη τουρκική κουλτούρα και γλώσσα. Τον τελευταίο χρόνο βοηθάει τον Άρη Λαζαρή, με τον οποίον παντρεύτηκαν πριν από 23 χρόνια στην Κωνσταντινούπολη, στο πρακτορείο «Mitilene Tours» που έχει ανοίξει ο ίδιος, προσπαθώντας να φέρει περισσότερους Τούρκους επισκέπτες στο νησί. Με έναν τούρκικο καφέ, η Fatosh μάς μίλησε για τα παιδικά της χρόνια στην Πόλη, για τον ερχομό της στη Μυτιλήνη και τις δυσκολίες που συνάντησε στην προσπάθειά της να φτιάξει τη ζωή της, αλλά και για την ιδιοσυγκρασία της, αυτή ενός ανήσυχου πνεύματος, που ποτέ δεν μπορεί να σταματήσει να αναζητά κάτι καινούργιο…Γεννήθηκε το 1967 στην Τουρκία, στην πόλη Εσκί Σεχίρ, ωστόσο πέρασε όλη την παιδική και εφηβική της ηλικία στην Κωνσταντινούπολη. Η μητέρα της ήταν Πομάκα, από τη Βουλγαρία, και ο πατέρας της είχε καταγωγή από τα Άδανα και τη Θεσσαλονίκη. Τον έχασε όμως σε ηλικία 15 ετών και της απόμειναν η μητέρα της και οι δύο αρκετά μεγαλύτερες αδελφές της.«Ήμουν η μικρότερη και η πιο κακομαθημένη, πάντα το μαύρο πρόβατο της οικογένειας, και οι δικοί μου έχουν τραβήξει πολλά από μένα», λέει για τον εαυτό της. «Στα παιδικά μου χρόνια δημιουργούσα συνέχεια προβλήματα, χανόμουν, ήμουν πάντα ένα ελεύθερο πνεύμα. Δεν άκουσα ποτέ κανέναν, πάντα έκανα αυτό που ήθελα, ήμουν πολύ δύσκολο παιδί και είμαι πολύ τυχερή που η κόρη μου δεν έχει πάρει από μένα», λέει για τη 17χρονη Μαρία, μαθήτρια του Πειραματικού Λυκείου, που έχει μοιάσει στη μητέρα της μόνο στο ότι θέλει να σπουδάσει Ξένες Γλώσσες ή Μετάφραση.Τελειώνοντας το λύκειο, γράφτηκε στο Τμήμα της Νομικής του Πανεπιστημίου της Κωνσταντινούπολης, κάνοντας παράλληλα διάφορες δουλειές. Μη βρίσκοντας ενδιαφέρον στις σπουδές της, όμως, τις άφησε και το 1987 έφυγε για ένα χρόνο στην Ιταλία, για να μάθει τη γλώσσα.Μέσα σε ένα λεωφορείο γνώρισε τελείως τυχαία το Μυτιληνιό Άρη Λαζαρή, που τότε σπούδαζε εκεί. Οι δυο τους επέστρεψαν στην Κωνσταντινούπολη και με επιμονή τής Fatosh παντρεύτηκαν μετά από ένα χρόνο σε ηλικία 20 και 21 ετών, προς μεγάλη χαρά της μητέρας της, που τη χαροποίησε το γεγονός πως η κόρη της επιτέλους θα… νοικοκυρευόταν. Ο σύζυγός της έμαθε τη γλώσσα και η ίδια σπούδασε χημικός δερμάτων, ακολουθώντας το παράδειγμα κάποιου συγγενή της. Μετά την αποφοίτησή της, ακολούθησαν και οι σπουδές στις Αρχαίες Γλώσσες στο Πανεπιστήμιο της Κωνσταντινούπολης.Ο ερχομός στη Μυτιλήνη και η «Συνύπαρξη»Τέσσερα χρόνια μετά, το ζευγάρι ήρθε στη Μυτιλήνη προκειμένου ο Άρης να υπηρετήσει τη στρατιωτική του θητεία. Μετά από πίεση της οικογένειάς του, αποφάσισαν να μείνουν μόνιμα στο νησί και έτσι η επιστροφή στην Κωνσταντινούπολη, όπως ήταν το αρχικό πλάνο, δεν ήρθε ποτέ. Λίγο αργότερα, έφεραν στον κόσμο την κόρη τους.«Στην αρχή κρύβαμε από την οικογένεια του Άρη το ότι ήμασταν ήδη παντρεμένοι, όπως κρύψαμε και από τη δική μου οικογένεια, όταν παντρευτήκαμε, ότι εγώ δεν είχα γνωρίσει τους δικούς του, γιατί δε θα με άφηναν να παντρευτώ. Μέχρι να μάθω τη γλώσσα, ήταν πάρα πολύ δύσκολα τα πράγματα. Είναι γλώσσα δύσκολη, μετά από 20 χρόνια ακόμη νομίζω πως δεν τη μιλάω καλά, και δεν έχει καμμία σχέση με την τουρκική. Βοηθούσα, όμως, τον Άρη με τα μαθήματα και τις μεταφράσεις στα τουρκικά και ήμασταν πολύ καλά οικονομικά, αφού δεν υπήρχαν άλλοι που να κάνουν κάτι τέτοιο. Δε θέλω πάντως να κατηγορώ κανέναν για τις δυσκολίες που συνάντησα στην αρχή, δεν έχω παράπονο, ήρθα σε μια μικρή κοινωνία πριν από 20 - 25 χρόνια, δεν περίμενα να με δεχτούν αμέσως. Όλους όσοι όμως μας δέχτηκαν από την αρχή θετικά, αισθάνομαι υποχρεωμένη να τους ευχαριστήσω.»Όλα αυτά τα χρόνια το ζευγάρι έχει αναλάβει χιλιάδες μεταφράσεις, για όλα σχεδόν τα εμπορικά καταστήματα της πόλης και άλλους ιδιώτες, αλλά και για την τοπική και περιφερειακή αυτοδιοίκηση.Λίγα χρόνια μετά τον ερχομό της, η Fatosh υπήρξε ένα από τα ιδρυτικά μέλη της Κίνησης «Συνύπαρξη και Επικοινωνία στο Αιγαίο», που ιδρύθηκε από Μυτιληνιούς που τους ενδιέφερε η ανάπτυξη στενότερων σχέσεων με την Τουρκία, αλλά και η στήριξη των μεταναστών.«Η “Συνύπαρξη” έχει παίξει πολύ μεγάλο ρόλο στη ζωή μου», λέει η Fatosh, που βοηθάει στις μεταφράσεις και την επικοινωνία με τους γείτονες Τούρκους. «Μέσα από αυτήν έχω αποκτήσει καλούς και αληθινούς φίλους, που με βοηθούσαν όποτε είχα πρόβλημα, παρ’ όλο που συχνά έχουμε και τους καβγάδες μας. Στόχος μας ήταν να γίνει ένας φορέας που θα βοηθήσει στις καλύτερες ελληνοτουρκικές σχέσεις, από κάθε άποψη, αλλά και τους μετανάστες, και θέλω να πιστεύω πως κάναμε ό,τι καλύτερο μπορούσαμε. Αυτό που μου έχει μείνει περισσότερο, είναι το θερινό σχολείο που κάναμε πριν από δύο χρόνια.»Παρά το μεγάλο ρόλο που έπαιξε, τελικά, κατά την ίδια η «Συνύπαρξη» και στο αποτέλεσμα που είχε, δεν έλειψαν οι «κακές γλώσσες»: «Πολλές φορές, μάς κατηγόρησαν άδικα για “πράκτορες”, παρ’ όλο που τα βάζουμε όλα από την τσέπη μας και δεν έχουμε κανένα προσωπικό συμφέρον από όλο αυτό», λέει η ίδια. «Κι όμως, μέσω της “Συνύπαρξης” αυξήθηκαν τα δρομολόγια πλοίων για απέναντι και οι Τούρκοι επισκέπτες, αφού υπήρξε συστηματική και σκληρή προσπάθεια και έγιναν πολλές κοινές εκδηλώσεις. Και σήμερα, παίρνω μεγάλη χαρά που βλέπω τα αποτελέσματα και όσους ήταν επιφυλακτικοί και μας κατηγόρησαν στην αρχή να θέλουν τώρα να τους κάνουμε μαθήματα ή να τους περάσουμε απέναντι. Τα βλέπω και γελάω και σκέφτομαι πως “ο χρόνος, είναι ο καλύτερος γιατρός…”. Αυτό μου έχει δείξει η εμπειρία μου…»Καθημερινότητα και… ταξίδιαΠώς κύλησε η ζωή της τα 20 χρόνια που είναι στη Μυτιλήνη; «Όπως ήθελα εγώ», απαντά γελώντας η Fatosh. «Είμαι πολύ πεισματάρα και δεν τα βάζω ποτέ κάτω. Ήθελα να κάνω ταξίδια, κάτι που είναι η μεγάλη μου αγάπη και το έκανα, παρ’ όλο που ήμουν παντρεμένη. Είμαι δύσκολος άνθρωπος, αλλά ο Άρης ήταν πάντα άψογος σύζυγος και με υποστήριζε. Αν δεν ήταν αυτός, μπορεί να μην άντεχα σε μια τόσο μικρή κοινωνία.»Η Fatosh έχει ταξιδέψει παντού, από την Αμερική μέχρι την Ινδία και την Αυστραλία, συλλέγοντας χρώματα, πρόσωπα και μυρωδιές. «Είναι το μεγάλο μου πάθος, δεν μπορώ να φανταστώ μια ζωή χωρίς ταξίδια. Με τα λεφτά που έχω ξοδέψει σε αυτά, θα μπορούσα σήμερα να έχω χτίσει μια πολυκατοικία. Τι να την έκανα όμως; Τώρα, θα πλήρωνα… στην Εφορία!»Το αγαπημένο της σημείο στη Μυτιλήνη είναι η γειτονιά της, το Κιόσκι, αφού με τους γείτονές της έχει πολύ καλή σχέση. Η καθημερινότητά της κυλάει με την κόρη της, τη δουλειά της και τις ταινίες που βλέπει στο σπίτι της, αφού ο κινηματογράφος - αφγανικός, τουρκικός και τελευταία ελληνικός - είναι το δεύτερο μεγάλο της πάθος. Η νυχτερινή ζωή δεν είναι κάτι που της αρέσει ιδιαίτερα, ενώ μετρημένοι στα δάχτυλα είναι και οι στενοί της φίλοι.«Είμαι πολύ επιλεκτική και πολύ επιφυλακτική με τους ανθρώπους», λέει. «Τα πάντα τα βλέπω άσπρο - μαύρο και δε μου αρέσουν καθόλου οι γκρίζες ζώνες, κάτι που δεν είναι καλό. Είμαι πολύ αυστηρή και με τον εαυτό μου και με τους άλλους και δεν μπορώ να αλλάξω. Και δεν μπορώ την υποκρισία. Ή είσαι φίλος ή δεν είσαι.. Μπορώ να πω πως φίλους καλούς έχω μόνο πέντε ή έξι στη ζωή μου. Όταν κλείνω την πόρτα, δεν την ξανανοίγω. Ξέρω πως δεν είναι ωραίο, πρέπει να είσαι και λίγο χαμηλών τόνων και υπομονετικός, αλλά έτσι είμαι…»Εξίσου αυστηρή είναι και με τους κατοίκους της Μυτιλήνης: «Δε θέλω να πω ψέματα. Δεν ξέρω αν ακούγεται ρατσιστικό, αλλά την κοινωνία εδώ τη χωρίζω σε Μικρασιάτες και ντόπιους. Νομίζω πως οι ντόπιοι δεν είναι πολύ φιλόξενοι. Όταν βλέπουν ότι παράγεις, προσπαθούν να σε καταστρέψουν. Μα, αν με ζηλεύεις, κάνε κάτι καλύτερο από εμένα, μη ζητάς να με καταστρέψεις… Οι Μικρασιάτες διαφέρουν πάρα πολύ. Όταν βλέπω κάποιον, καταλαβαίνω αμέσως αν είναι Μικρασιάτης ή ντόπιος. Οι πρώτοι, είναι πιο χαρούμενοι, έχουν μάθει να προσπαθούν περισσότερο, είναι πιο φιλόξενοι. Και δεν ξέρω αν είναι τυχαίο το ότι οι καλύτεροί μου φίλοι είναι Μικρασιάτες.»Το πρακτορείο και η βίζαΣυνεχίζοντας την προσπάθεια για σύσφιγξη των σχέσεων με την Τουρκία, εδώ και ένα χρόνο βοηθάει στο πρακτορείο ταξιδιών «Mitilene Tours», που έχει ανοίξει ο Άρης Λαζαρής. Με δική τους πρωτοβουλία, πραγματοποίησαν στην Τουρκία μια μεγάλη καμπάνια με φυλλάδια για τη Μυτιλήνη, ενώ η Fatosh επιστράτευσε τους καλύτερους δημοσιογράφους προκειμένου να γράψουν για τη Λέσβο στον τουρκικό Τύπο.«Κάναμε μια μεγάλη προσπάθεια για το νησί, ελπίζω να έχουμε βοηθήσει και να το εκτιμήσουν και οι Μυτιληνιοί», λέει η Fatosh. «Δυστυχώς, παρ’ όλο που είναι πολύ ωραία, η Λέσβος χαραμίζεται από τους ίδιους τους επιχειρηματίες. Στα πρακτορεία δεν υπάρχει αλληλεγγύη και αυτό δε φέρνει αποτελέσματα. Αν δεν αλλάξουν συμπεριφορά οι ντόπιοι, δε θα προχωρήσουν. Ένα χαμόγελο δεν κοστίζει τίποτα…»Δυστυχώς, η πολυπόθητη κατάργηση της βίζας για τους Τούρκους επισκέπτες, κάτι για το οποίο και η ίδια έχει αφιερώσει πάρα πολύ κόπο και χρόνο, τελικά δεν ίσχυσε. «Ήταν κάτι που όλοι περιμέναμε, κάτι που θα έφερνε χιλιάδες επισκέπτες», συνεχίζει η Fatosh. «Το αποτέλεσμα είναι με το πρακτορείο ίσα που να βγάζουμε τα έξοδά μας - ευτυχώς όμως έχουμε το πλεονέκτημα της γλώσσας. Κατά τη γνώμη μου, το ελληνικό κράτος δεν προσπαθεί αρκετά ή μπορεί και να μη θέλει καλύτερες σχέσεις με την Τουρκία. Απλώς ξέρω πως και καλό να γίνει στο Αιγαίο και κακό, και πόλεμος και ανάπτυξη, αυτό θα έχει να κάνει με την Τουρκία. Οπότε, καλύτερα να προσπαθήσουν για καλύτερες σχέσεις. Δυστυχώς, όμως, νομίζω πως στις κατάλληλες θέσεις και στις δύο χώρες βρίσκονται ακόμη συντηρητικοί άνθρωποι. Εμείς τουλάχιστον προσπαθήσαμε και θα πρέπει να πω ότι αυτοί που δούλεψαν πάρα πολύ προς την κατεύθυνση αυτή, ήταν ο τέως νομάρχης Παύλος Βογιατζής και ο πρώην βουλευτής από τη Σμύρνη, Kemal Anadol.H ίδια αισθάνεται περισσότερο Τουρκάλα ή Ελληνίδα; «Δε νιώθω ότι ανήκω ούτε στην Τουρκία, ούτε στην Ελλάδα», λέει. «Δεν ξέρω πια πού βρίσκομαι και τι είμαι. Δεν μπορώ να το απαντήσω. Μου αρέσει να μην ανήκω πουθενά. Τι είναι πατρίδα; Εκεί που είσαι ευτυχισμένος. Βρίσκω χαζό το να είσαι περήφανος για κάτι που δεν έχεις δημιουργήσει εσύ και είναι τυχαίο, όπως η πατρίδα, το έθνος, η θρησκεία…»«Δε φοβάμαι τίποτα…»Στη Μυτιλήνη νιώθει ευτυχισμένη; «Νιώθω όχι δυστυχισμένη», εξηγεί η Fatosh. «Είμαι ένας άνθρωπος που όλο ψάχνομαι και μάλλον έτσι θα συνεχίσει η ζωή μου. Έχω νιώσει πολύ ευτυχισμένη όμως. Επειδή έφυγα μικρή από Τουρκία, έχοντας ζήσει τη Χούντα, νομίζω είμαι λίγο πιο δεμένη με την Ελλάδα, αφού εδώ νιώθω πιο ασφαλής και ελεύθερη.»Με την οικογένειά της διατηρεί πολύ καλές και στενές σχέσεις, την επισκέπτονται συχνά και τους αρέσει το νησί. Η ίδια, ωστόσο, σκέφτεται αρκετά το ενδεχόμενο να αφήσει σιγά - σιγά τη Λέσβο, εφόσον τελειώσει και η κόρη της το σχολείο. «Βαρέθηκα να βλέπω τα ίδια πρόσωπα, θέλω μια μεγαλύτερη πόλη, ίσως επειδή έχω μεγαλώσει στην Κωνσταντινούπολη. Δεν είναι σίγουρο ακόμη, ίσως πάω στην Αθήνα, ίσως στη Θεσσαλονίκη, ίσως στο εξωτερικό. Αν μείνω, πάντως, θα μείνω μάλλον στην Ερεσό, που είναι το αγαπημένο μου σημείο στο νησί. Τελευταία μου πρότειναν και από την Τουρκία να γίνω ανταποκρίτρια για εφημερίδες και διαδικτυακά μέσα ενημέρωσης, και ίσως το σκεφτώ σοβαρά.»Εύλογα έρχεται η ερώτηση: «Δε φοβάσαι τις αλλαγές;»…«Ποτέ μου δε φοβήθηκα τίποτα, ούτε τη ζωή, ούτε το θάνατο. Ούτε με τα Ίμια φοβήθηκα, που ήμουν ήδη στη Λέσβο και η κατάσταση ήταν δύσκολη. Έχω μεγάλη αυτοπεποίθηση και δε φοβάμαι να αρχίσω τα πάντα από την αρχή.»Ως τέτοιο ελεύθερο πνεύμα, η Fatosh υποστηρίζει πως δεν ασπάζεται καμμία πολιτική ιδεολογία και φιλοσοφία. «Πιστεύω στο κάρμα», λέει κλείνοντας. «Θεωρώ πως οι ινδουιστές και οι βουδιστές είναι πολύ σοφοί άνθρωποι και η εμπειρία μου μού έχει δείξει πως ό,τι δίνεις, αυτό παίρνεις στο τέλος, καθώς και πως ο χρόνος είναι ο καλύτερος γιατρός. Αλλά κι αυτό που λέτε και εδώ και λέμε και στην Τουρκία: “μεγάλη μπουκιά φάε, μεγάλο λόγο μη λες”…»(emprosnet.gr)