Φαβορί για Χρυσό Φοίνικα η ταινία του Ν.Μ. Τζεϊλάν στο Φεστιβάλ των Καννών
Σε μια και μοναδική προβολή, προβλήθηκε στο διαγωνιστικό τμήμα του φετινού 67ου κινηματογραφικού Φεστιβάλ των Καννών ο πρώτος Χρυσός Φοίνικας της εκδήλωσης: την διάρκειας σχεδόν τρεισήμισι ωρών τουρκική ταινία «Ο ύπνος του χειμώνα» (Winter Sleep) του βραβευμένου παλιότερα στις Κάννες σκηνοθέτη Νούρι Μπίλγκε Τζεϊλάν («Κλίματα», «Κάποτε στην Ανατολία»).Με βασικό φόντο ένα ξενοδοχείο στην κεντρική Ανατολία, που διευθύνει ένας πρώην ηθοποιός, ο Τζεϊλάν μάς παρουσιάζει ένα μικρόκοσμο της σύγχρονης τούρκικης κοινωνίας και όχι μόνο (η ιστορία θα μπορούσε άνετα να εκτυλίσσεται στη σημερινή Ελλάδα) που την αποτελούν: Ο πρώην ηθοποιός, μεγάλος τώρα τσιφλικάς που εκμεταλλεύεται τους ανθρώπους στους οποίους δανείζει χρήματα, η αποξενωμένη γυναίκα του, ο «σκληρός» βοηθός του, που μαζί με τους δικηγόρους αναλαμβάνουν τις εξώσεις και ό,τι έχει να κάνει με ανεξόφλητες επιταγές, ένας ιμάμης βουτηγμένος στα χρέη εξαιτίας ενός άνεργου, πρώην φυλακισμένου αδελφού, ένας δάσκαλος και ορισμένα άλλα δευτερεύοντα πρόσωπα.Σε μια ατμόσφαιρα που θυμίζει Τσέχοφ και σ' έναν χιονισμένο, απομακρυσμένο από την υπόλοιπη κοινωνία, χώρο, ο Τζεϊλάν, με βάση ένα εξαιρετικά καλογραμμένο, με ωραίους διαλόγους (μαζί και δυο εξαιρετικά ενδιαφέρουσες συζητήσεις) σενάριο (που έγραψε μαζί με τη γυναίκα του), αναπτύσσει τις διάφορες καταστάσεις, με στόχο να φέρει στην επιφάνεια τις αντιθέσεις, την εκμετάλλευση, την υποκρισία, μαζί και τις ενοχές, μιας κοινωνίας που ζει με βάση το χρήμα. Με μια φωτογραφία, που τονίζει τα λυρικά στοιχεία της ταινίας, με ηθοποιούς (με τους περισσότερους τακτικούς συνεργάτες του Τσεϊλάν), με τη χρήση συμβόλων (ένα άγριο άλογο που κάποια στιγμή αφήνεται ελεύθερο, το κυνήγι που καταλήγει στον σκοτωμό ενός λαγού), με μια, θεατρική ματιά (με την καλή έννοια) πάνω στο υλικό του, ο Τζεϊλάν έφτιαξε μια, όχι μόνο από τις καλύτερες ταινίες του, αλλά και μια από τις καλύτερες του φετινού φεστιβάλ, που με δυσκολία θα ξεπεραστεί.Η επικαιρότητα στην Τουρκία και η τραγωδία στη ΣόμαΗ συνέντυξη Τύπου πραγματοποιήθηκε σε μία φορτισμένη ατμόσαφαιρα με εξωκινηματογραφική ένταση: εκπροσωπώντας την Τουρκία που περνά την πιο ταραγμένη περίοδό της στην πρόσφατη ιστορία, η ταινία επιπλέον προβλήθηκε την ημέρα, ακριβώς, που τα νέα για το πολύνεκρο δυστύχημα στο ορυχείο Σόμα έκαναν τον γύρο του κόσμου.Μέσα σ’ αυτήν τη σκοτεινή ατμόσφαιρα, ο Τζεϊλάν και οι συνεργάτες και ηθοποιοί του, κράτησαν μια σοβαρή στάση, φορώντας πένθος και κρατώντας, στο photo call τους, καρτέλες με το hashtag SOMA, αλλά προσπάθησαν, ταυτόχρονα, να μείνουν εντός θέματος, μιλώντας όχι για πολιτική, αλλά για την ταινία και το σινεμά.Μέσα σ’ αυτήν την επίμονη προσπάθεια, ο Νουρί Μπιλγκέ Τσεϊλάν φάνηκε τόσο αποφασισμένος να απόσχει από την επικαιρότητα που, τελικά, η συνέντευξη Τύπου του έμοιασε σχεδόν αμήχανη.Μιλώντας πάντως για τη σημερινή Τουρκία είπε: «Στην ταινία μου δεν αναφέρομαι στην παρούσα πολιτική κατάσταση στην Τουρκία. Η ταινία γυρίστηκε πριν τα γεγονότα του Ιουνίου. Δεν πιστεύω ότι ένας σκηνοθέτης πρέπει ν’ αναφέρεται στη σύγχρονη πραγματικότητα μιας χώρας. Αν θέλουμε να μιλήσουμε για την παρούσα κατάσταση, θα το κάνω σε τρία χρόνια, αλλά όχι τώρα.Ό,τι συμβαίνει στη χώρα μας κι ό,τι συνέβη τα περασμένα χρόνια είναι εύκολο να εξηγηθεί αν αναλογιστεί κανείς την ανθρώπινη φύση. Αλλά θεωρώ ότι ένας σκηνοθέτης δεν πρέπει να σκέφτεται το παρόν, αλλά να βλέπει τα πράγματα με μια ευρύτερη οπτική. Νομίζω ότι το χρέος ενός σκηνοθέτη διαφέρει από εκείνο ενός δημοσιογράφου. Φυσικά οι σκηνοθέτες μπορεί να επιλέξουν να κάνουν τους δημοσιογράφους, αλλά για μένα ο σκηνοθέτης πρέπει να επικεντρώνεται περισσότερο στην ψυχή του θεατή.«Στην Ιαπωνία, όταν κάποιος πεθάνει σε μια διαμάχη, κάποιος από την Κυβέρνηση θα παραιτηθεί. Στην Τουρκία, κανείς δε θα παραιτηθεί σε μια τέτοια περίπτωση. Είναι θέμα διαφορετικής κουλτούρας.»Θεωρώ ότι δική μου επιτυχία είναι να δώσω στο κοινό ιδέες, να θρέψω τις ψυχές των θεατών, κι οι θεατές μπορεί να νιώσουν ντροπή για κάποια πράγματα κι αυτό θα είναι επιτυχία της ταινίας. Έτσι, πιστεύω ότι ο σκηνοθέτης πρέπει να δουλεύει προς αυτήν την κατεύθυνση. Εμένα τουλάχιστον, οποιοσδήποτε άλλος τρόπος να κάνω ταινίες δε μου προσφέρει κίνητρο να δουλέψω.«Προσπαθώ να καταλάβω περισσότερο την ανθρώπινη ψυχή και πιστεύω ότι γνωρίζουμε λιγότερα για τον άνθρωπο και το πώς δρα πάνω στη Γη, απ’ ό,τι για τον Αρη!»