Το γόητρο του Ταγίπ Ερντογάν έχει πληγεί από τη συμπεριφορά του έναντι των διαδηλωτών που συνταράζουν εδώ και δύο εβδομάδες την Τουρκία δηλώνει, στο ΚΥΠΕ ο Ισμαήλ Κεμάλ, του Τμήματος Τουρκικών και Μεσανατολικών Σπουδών στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Ο Τ/κ ακαδημαϊκός θεωρεί ότι υπάρχουν τρεις προσεγγίσεις για την επίλυση της κατάστασης, δεν αναμένει ότι άμεσα θα υπάρξουν επιδράσεις εντός του ΑΚΡ παρά τις πιο μετριοπαθείς δηλώσεις που έγιναν από ορισμένα στελέχη της κυβέρνησης και εξηγεί γιατί η τουρκική αντιπολίτευση δεν μπορεί να καρπωθεί αυτή την αντίδραση. Είναι η πρώτη φορά δηλώνει, που στην Τουρκία η αντίδραση δεν έρχεται από τα κόμματα, αλλά από το λαό. Όσον αφορά τις συνέπειες στα κατεχόμενα και τις «πρόωρες εκλογές» του Ιουλίου, ο κ. Κεμάλ επισημαίνει ότι και πριν τα γεγονότα στην Τουρκία η κυβέρνηση του ΑΚΡ παρέμβαινε στην πολιτική ζωή των Τ/κ, δεικνύοντας ότι αυτό είναι ένας σημαντικός παράγοντας καθώς επηρεάζει τους ψηφοφόρους. Δεν πιστεύει πάντως ότι αυτό που έχει συμβεί στην Τουρκία θα επηρεάσει τη στάση της στο Κυπριακό. Αυτές οι πολιτικές δεν αλλάζουν εύκολα, σημειώνει. Ακολουθεί ολόκληρη η συνέντευξη: Ερ: Κλείνουν δύο εβδομάδες διαδηλώσεων στην Τουρκία με το κλίμα να μην αποφορτίζεται. Πόσο μπορεί να διαρκέσει αυτή η αντίσταση/εξέγερση και που θα οδηγήσει; Απ: Είναι δύσκολο να προβλέψει κανείς πόσο θα διαρκέσουν οι διαδηλώσεις. Υπάρχουν τρεις προσεγγίσεις για την λύση του προβλήματος. Η πρώτη είναι ο δρόμος του διαλόγου και του συμβιβασμού. Ο Πρωθυπουργός Ερντογάν συναντώντας αντιπροσωπείες διαδηλωτών έκανε ένα βήμα προς αυτή την κατεύθυνση. Εάν τώρα αυτές οι συναντήσεις θα έχουν ένα αποτέλεσμα, αυτό δεν το ξέρουμε. Ο Πρωθυπουργός Ερντογάν λέει ότι επιμένει στις απόψεις του. Είπε: «Εγώ δεν αλλάζω». Επιμένει στην κατασκευή του έργου Τοπτσιού Κισλασί (έτσι ονομάζεται το σχέδιο της νέας πλατείας Ταξίμ) στο πάρκο Γκεζί. Η δεύτερη προσέγγιση είναι η χρήση βίας από την κυβέρνηση. Από την αρχή των γεγονότων χρησιμοποιήθηκε υπέρμετρη βία. Η έφοδος και πάλι της αστυνομίας στην πλατεία Ταξίμ το βράδυ της Τρίτης και τα γεγονότα που ακολούθησαν, δείχνουν ότι και η βία είναι μια επιλογή. Ο Νομάρχης Κωνσταντινούπολης ξεκαθαρίζοντας ότι δεν υπάρχει ασφάλεια για τους ανθρώπους που βρίσκονται στο πάρκο Γκεζί, τους ζήτησε να εγκαταλείψουν την περιοχή. Δηλαδή, υπάρχει μια προσπάθεια με τη βία και τον εκφοβισμό να τερματιστεί η αντίσταση στο πάρκο Γκεζί. Η τρίτη προσέγγιση μπορεί να είναι η πάροδος του χρόνου και το να περιμένουν την κόπωση των διαδηλωτών. Και αυτή η τακτική εφαρμόζεται. Όταν δεν υπάρχει η επέμβαση της αστυνομίας στο πάρκο Γκεζί, οι διαδηλώσεις συνεχίζονται. Βέβαια, αυτές οι εκδηλώσεις διαμαρτυρίας δεν πραγματοποιούνται μόνο στην Κωνσταντινούπολη. Υπάρχουν και σε άλλες μεγάλες πόλεις. Η κυβέρνηση σκέφτεται πως θα νικήσει τους διαδηλωτές και με τη βία και με τον διάλογο και με το να αφήσει το χρόνο να κυλήσει. Ο πιο λογικός δρόμος είναι αυτός του διαλόγου. Σε αυτό το θέμα η συμπεριφορά του Πρωθυπουργού Ερντογάν θα είναι καθοριστική. Ερ: Το ΑΚΡ, ως εκφραστής του πολιτικού ισλάμ, θεωρείται ότι είναι ένα εγχείρημα που απέτυχε ή βγήκε από τον αρχικό του δρόμο; Απ: Είναι πραγματικότητα ότι, ιδιαίτερα την πρώτη περίοδο της διακυβέρνησης του ΑΚΡ, προέβη σε κάποιες μεταρρυθμίσεις. Στην οικονομία εφάρμοσε μια πετυχημένη πολιτική. Κατήργησε την επιβολή του στρατού στην πολιτική. Ως αποτέλεσμα αυτού κέρδισε τρεις συνεχιζόμενες εκλογές και κάθε εκλογική διαδικασία ανέβαζε τα ποσοστά του. Τα βήματα που έχει κάνει το τελευταίο διάστημα για επίλυση του κουρδικού προβλήματος είναι πολύ θετικά και έχουν γενικά στη στήριξη του λαού. Βεβαίως, στην εκλογική επιτυχία του δεν πρέπει να ξεχνούμε ότι έχει συμβάλει και το όριο του 10% (για εισδοχή στην τουρκική Εθνοσυνέλευση) που εφαρμόζεται. Στην πορεία, ατόνισε η επιθυμία της κυβέρνησης του ΑΚΡ για μεταρρυθμίσεις, ο Πρωθυπουργός Ερντογάν συγκέντρωσε όλες τις εξουσίες στα χέρια του, ασκήθηκε πίεση στα ΜΜΕ, μεγάλος αριθμός δημοσιογράφων βρέθηκε στη φυλακή και παρατηρήθηκε αύξηση των παρεμβάσεων στον τρόπο ζωής όσων δεν είναι θεοσεβούμενοι. Η αποσιώπηση των ΜΜΕ όταν άρχισαν τα γεγονότα στο πάρκο Γκεζί της Κωνσταντινούπολης δείχνει την επιρροή της κυβέρνησης στο χώρων των Μέσων Ενημέρωσης. Αυτού του είδους οι εξελίξεις δημιουργούν σε μια μερίδα της κοινωνίας ανησυχία, φόβο και αντίδραση. Ο Πρωθυπουργός Ερντογάν παρεμβαίνει σε κάθε θέμα, σε κάθε θέμα προσπαθεί να επιβάλλει τη δική του θέληση έχει δημιουργήσει την εικόνα ενός αυταρχικού ηγέτη. Η Δημοκρατία ερμηνεύεται ως πολύ περιορισμένη. Πιστεύει ότι είναι αρκετό για την Δημοκρατία να έχει κερδίσει τις εκλογές. Βεβαίως και η Δημοκρατία δεν περιορίζεται μόνο στην νίκη στις εκλογές. Είναι πολύ σημαντικό τα δικαιώματα και οι ελευθερίες να μην κατοχυρωθούν εις βάρος της επιβολής της πλειοψηφίας στην μειοψηφία (και της μειοψηφίας στην πλειοψηφία). Λέγοντας «εγώ πήγα το 50% των ψήφων» προκαλεί την αντίδραση του άλλου 50% που δεν το υπολογίζει. Δεν χρησιμοποιεί ένα λεκτικό για να τα βρουν, αλλά για καβγά. Επειδή είναι κυρίαρχος εκτός του ΑΚΡ, δεν έχει σημαντικές αντιδράσεις από το κόμμα του. Αιτία αντίδρασης αποτελεί και η επιθυμία του να αλλάξει το προεδρικό σύστημα με το νέο σύνταγμα. Έχει φτάσει στην «επίδειξη του ενός ανδρός» και αυτή η κατάσταση θα ενδυναμωθεί περισσότερο με το προεδρικό σύστημα. Δεν ξέρουμε τι θα γίνει με το νέο σύνταγμα, αλλά το νέο προεδρικό σύστημα δεν θα γίνει εύκολα αποδεκτό. Ο Πρωθυπουργός Ερντογάν δεν έχει συναντήσει μέχρι τώρα απέναντί του μια δυνατή αντιπολίτευση. Τώρα, για πρώτη φορά εμφανίζεται μια σοβαρή αντίδραση όχι από τα πολιτικά κόμματα αλλά από μια μερίδα του λαού. Αυτή είναι μια νέα κατάσταση. Ερ: Η κρίση θα επηρεάσει και το ΑΚΡ; Κάποια προβεβλημένα στελέχη και της κυβέρνησης διαφοροποιήθηκαν από τον Ερντογάν, όμως στην πορεία συντάχθηκαν μαζί του. Γιατί η αντιπολίτευση δεν μπορεί να κεφαλαιοποιήσει αυτή την αντίδραση; Απ: Δεν πρέπει να αναμένεται πως αυτή η κρίση θα επηρεάσει σε σύντομο χρονικό διάστημα το ΑΚΡ. Ο Πρωθυπουργός Ερντογάν είναι πολύ ισχυρός εντός του κόμματος. Το ελέγχει. Με τις μεγάλες εκδηλώσεις που θα κάνει στις 15-16 Ιουνίου, θέλει να ενισχύσει ακόμη περισσότερο αυτόν τον έλεγχο. Ο Αναπληρωτής Πρωθυπουργός, Μπουλέντ Αρίντς και ο Πρόεδρος, Αμπντουλάχ Γκιουλ έκαναν πιο μετριοπαθείς δηλώσεις. Αλλά δεν αναμένεται να έρθουν σε αντιπαράθεση με τον Ερντογάν. Για να γίνει κάτι τέτοιο πρέπει τα γεγονότα να βγουν εκτός ελέγχου και να είναι επικίνδυνα. Δεν εκτιμώ πως θα φτάσουν σε αυτό το σημείο. Αλλά μπορεί να λεχθεί ότι η αδιάλλακτη στάση του Πρωθυπουργού και των διαδηλωτών, έχει επηρεάσει με αρνητικό τρόπο το κύρος του. Πιο σωστά, έχει αυξηθεί η πόλωση στην κοινωνία. Οι οπαδοί του τον στηρίζουν ακόμη περισσότερο και η αντιπολίτευση είναι ακόμη πιο πολύ εναντίον του. Ένας ηγέτης που πολώνει την κοινωνία δεν μπορεί να θεωρείται κάτι θετικό. Στην Τουρκία τα τελευταία 11 χρόνια, για διαφορετικούς λόγους η αντιπολίτευση εμφανίζεται αδύναμη. Η πιο αποτελεσματική αντιπολίτευση ήρθε από τους Κούρδους. Όσο είναι διαδεδομένη η κοινωνική αδικία στη χώρα, η αριστερά δεν μπορεί να δυναμώσει. Το Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό κόμμα (CHP) δεν μπόρεσε να ανανεωθεί. Δεν μπόρεσε να δημιουργήσει μια σωστή πολιτική για το κουρδικό πρόβλημα. Στη δεξιά, το κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (MHP) προσπαθεί να προστατεύσει μόνο την εθνικιστική του δύναμη. Και η ρητορεία του δεν είναι πολύ αποτελεσματική. Γι αυτό και η πιο έντονη αντιπολίτευση δεν ήρθε εναντίον του ΑΚΡ από αυτά τα κόμματα, αλλά από τον λαό. Στην αριστερά, το CHP εάν μπορέσει να ανανεωθεί και επιτύχει να γίνει ένα αριστερό κόμμα στα ευρωπαϊκά πρότυπα, πολύ να γίνει πιο αποτελεσματικό. Στη σημερινή του κατάσταση όμως δεν μπορεί να επηρεάσει. Ερ: Θα υπάρξει επίπτωση από μια παρατεταμένη ένταση στην Τουρκία, στην τ/κ κοινότητα ενόψει των «πρόωρων εκλογών»; Απ: Πριν αρχίσει αυτή η κρίση στην Τουρκία, η κυβέρνηση του ΑΚΡ έκανε παρεμβάσεις στην τ/κ πολιτική. Στις τελευταίες εξελίξεις στα όσα έγιναν εντός του κόμματος Εθνικής Ενότητας (UBP) τελευταία, η τουρκική κυβέρνηση είχε ρόλο. Δόθηκε στήριξη στον Ιρσέν Κιουτσιούκ. Λόγω της στήριξης που πήρε από την Άγκυρα, ο Κιουτσιούκ επέλεξε όχι το δρόμο της προσέγγισης με την εσωκομματική του αντιπολίτευση, αλλά τον δρόμο της σύγκρουσης. Το αποτέλεσμα ήταν να υπάρχει διάσπαση του κόμματος και να προκληθούν «πρόωρες εκλογές». Υπάρχουν ξεκάθαρες συνέπειες στους Τ/κ από την στάση του Πρωθυπουργού Ερντογάν για τις διαδηλώσεις στην Τουρκία. Γενικά οι Τ/κ έχουν συμπάθεια προς τους διαδηλωτές και αντιδρούν στη στάση του Πρωθυπουργού. Η πλειοψηφία των Τ/κ δεν βλέπει με θετικό μάτι τις παρεμβάσεις στον τρόπο ζωής. Δεν εύκολο να προβλέψει κανείς τι θα συμβεί εάν τα γεγονότα στην Τουρκία διαρκέσουν επί μακρόν. Μπορεί να μην είναι καλό για τον Ιρσέν Κιουτσιούκ και το κόμμα του που έχουν τη στήριξη του ΑΚΡ. Γιατί στο τέλος, η στήριξη από την τουρκική κυβέρνηση είναι ένας σημαντικός παράγοντας στην τ/κ πολιτική. Είναι ένας παράγοντας που επηρεάζει τους ψηφοφόρους. Η στήριξη της τουρκικής κυβέρνησης στις εκλογές θα είναι σημαντική για το UBP. Ερ: Θα επηρεαστεί η στάση της τουρκικής πλευράς στο Κυπριακό; Μπορεί ίσως, να καθυστερήσει η έναρξη των διαπραγματεύσεων; Απ: Οι διαπραγματεύσεις αναμένεται να αρχίσουν τον Οκτώβριο. Γι’ αυτό το λόγο ακόμη υπάρχει μπροστά μας αρκετός χρόνος. Δεν μπορεί να συνεχιστεί μέχρι τότε η κρίση στην Τουρκία. Με κάποιον τρόπο η λύση θα βρεθεί. Δεν πιστεύω ότι θα επηρεαστεί η στάση της τουρκικής πλευράς στις διαπραγματεύσεις από αυτές τις εξελίξεις. Αυτές οι πολιτικές (της Τουρκίας στο Κυπριακό) δεν αλλάζουν εύκολα. Δεν αναμένω ότι οι διαπραγματεύσεις θα επηρεαστούν είτε από τις διαδηλώσεις στην Τουρκία, είτε από τις «εκλογές» στην τ/κ κοινότητα.