Με ιδιαίτερη προσοχή παρακολουθεί η Αθήνα τις δραματικές εξελίξεις των τελευταίων ωρών στις τουρκοϊσραηλινές σχέσεις, έχοντας παράλληλα στραμμένο το βλέμμα στην επίδραση που αυτές θα μπορούσαν να έχουν σε πιθανή αντίδραση της Αγκυρας στην έναρξη γεωτρήσεων για φυσικό αέριο στην Ανατολική Μεσόγειο τον προσεχή Οκτώβριο από την Κύπρο και το Ισραήλ. Αναμφίβολα, το θέμα αυτό θα απασχολήσει και τον υπουργό Εθνικής Αμυνας κ. Π. Μπεγλίτη ο οποίος μεταβαίνει την Κυριακή 4 Σεπτεμβρίου στο Ισραήλ για συναντήσεις κορυφής με την ισραηλινή ηγεσία.

Οι εκτιμήσεις της Αθήνας

Πάντως, η Αθήνα θα επιμείνει, σύμφωνα τουλάχιστον με τις πρώτες εισηγήσεις, στην τακτική ότι η ελληνοϊσραηλινή συνεργασία δεν καθορίζεται από την εξέλιξη των σχέσεων Αγκυρας – Τελ Αβίβ. Οι ίδιες εισηγήσεις επέμεναν ότι οι Ισραηλινοί θα αντιδράσουν συγκρατημένα, κάτι που φαίνεται να επιβεβαιώνεται από τις πρώτες πληροφορίες σύμφωνα με τις οποίες η κυβέρνηση Νετανιάχου δεν θα σταματήσει να εξετάζει τρόπους για γεφύρωση του χάσματος στις διμερείς σχέσεις με την Τουρκία. Αυτό δήλωσε πηγή από το γραφείο του ισραηλινού πρωθυπουργού στην εφημερίδα «Haaretz». Διπλωματικοί κύκλοι στην Αθήνα πιστεύουν ότι το «νήμα της εμπιστοσύνης» στις τουρκοϊσραηλινές έχει μεν σπάσει, αλλά το Ισραήλ έχει μακροπρόθεσμα περισσότερα να χάσει από το πάγωμα των σχέσεών του με την Αγκυρα, κυρίως σε στρατιωτικό – αμυντικό επίπεδο.

Αιτία όλων αυτών των εξελίξεων αποτελεί η ραγδαία επιδείνωση των σχέσεων της Τουρκίας με το Ισραήλ έπειτα από τη δημοσιοποίηση, την Παρασκευή, της Έκθεσης Πάλμερ για τα όσα συνέβησαν στο πλοίο «Μαβί Μαρμαρά» κατά τη διάρκεια του πρώτου στολίσκου προς τη Λωρίδα της Γάζας το Μάιο του 2010.

Η έκθεση, η δημοσιοποίηση της οποίας καθυστέρησε με την ελπίδα ότι οι δύο πλευρές θα μπορούσαν να βρουν μία συμβιβαστική λύση που δεν θα οδηγούσε στα άκρα τις διμερείς τους σχέσεις, χαρακτηρίζει «νόμιμο» τον ναυτικό αποκλεισμό της Γάζας, αλλά «υπερβολική και παράλογη» τη χρήση βίας.

Επιπλέον, στην έκθεση δεν συνιστάται στο Ισραήλ να ζητήσει συγγνώμη από την Τουρκία, κάτι που αποτελεί βασικό αίτημα της κυβέρνησης του πρωθυπουργού Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, αλλά απλώς να προβεί σε «κατάλληλη δήλωση λύπης» (appropriate statement of regret).

Τουρκικός «τσαμπουκάς» στην Ανατολική Μεσόγειο

Η Αγκυρα ανακοίνωσε, διά στόματος του υπουργού Εξωτερικών Αχμέτ Νταβούτογλου, ότι απελαύνει τον ισραηλινό πρέσβη και παγώνει τη στρατιωτική συνεργασία με το Τελ Αβίβ. Προειδοποιεί μάλιστα ότι ως η χώρα με τη μεγαλύτερη ακτογραμμή στην Ανατολική Μεσόγειο θα λάβει όλα τα μέτρα που κρίνει ως αναγκαία για να διασφαλίσει την ελευθερία της ναυσιπλοϊας στην περιοχή. Και είναι αυτό ακριβώς το σημείο που απασχολεί αυτή τη στιγμή τους αρμοδίους του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών.

Τα πέντε αντίμετρα της Αγκυρας είναι τα ακόλουθα:

- Οι διπλωματικές σχέσεις Τουρκίας - Ισραήλ υποβιβάζονται στο επίπεδο του Γραμματέα Β’ .Ολοι οι ασκούντες καθήκοντα και πρώτα ο Πρέσβης θα επιστρέψουν την Τετάρτη στην χώρα τους.

- Όλες οι στρατιωτικές συμφωνίες μεταξύ Τουρκίας και Ισραήλ τίθενται σε εκκρεμότητα.

- Η Τουρκία, ως χώρα η οποία διαθέτει την μεγαλύτερη σε μήκος ακτογραμμή στην ανατολική Μεσόγειο, θα λάβει κάθε είδους μέτρα που θεωρεί αναγκαία για την ελευθερία της ναυσιπλοΐας.

- Η Τουρκία δεν αναγνωρίζει το εμπάργκο που εφαρμόζει το Ισραήλ στην Γάζα. Θα εξασφαλίσει την εξέταση του αποκλεισμού που εφαρμόζει το Ισραήλ κατά της Γάζας από τις 31 Μαΐου 2010, από το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο. Προς την κατεύθυνση αυτή ξεκινάει ενέργειες για την κινητοποίηση της Γενικής Συνέλευσης των Ηνωμένων Εθνών.

- Από τουρκικής πλευράς θα παρασχεθεί κάθε είδους υποστήριξη που απαιτείται σε ενέργειες αναζήτησης του δικαίου στα δικαστήρια από όλους όσους θεωρούν ότι εθίγησαν, Τούρκους και ξένους, από την επίθεση του Ισραήλ.

Προχωρά η ελληνοϊσραηλινή στρατιωτική συνεργασία

Την ίδια στιγμή πάντως, η συνεργασία Αθήνας και Τελ Αβίβ στον αμυντικό τομέα ενισχύεται. Η επίσκεψη του κ. Μπεγλίτη αναμένεται άλλωστε να σηματοδοτήσει και την επισημοποίηση της εξοπλιστικής συνεργασίας, καθώς προβλέπεται να κλείσει η προμήθεια συστημάτων SPICE 1000/2000. Τα συγκεκριμένα συστήματα βοηθούν στην καθοδήγηση και στη μεγαλύτερη ακρίβεια ρίψης βομβών για βόμβες 500 και 1000 λιβρών. Το κόστος της προμήθειας υπολογίζεται περίπου στα 100 εκατομμύρια ευρώ.

Ο υπουργός Εθνικής Αμυνας, ο οποίος θα υπογράψει Μνημόνιο Αμυντικής Συνεργασίας, θα συναντηθεί με όλη την ισραηλινή ηγεσία και συγκεκριμένα με τον πρόεδρο Σιμόν Πέρες, τον πρωθυπουργό Βενιαμίν Νετανιάχου, τον υπουργό Εξωτερικών Αβιγκντορ Λίμπερμαν και τον υπουργό Αμυνας Εχούντ Μπάρακ. Θα μεταβεί επίσης στο εργοστάσιο της εταιρείας Rafael που παράγει τα SPICE.

Στο επίκεντρο των συζητήσεων του κ. Μπεγλίτη θα βρεθεί και το πρόγραμμα ασκήσεων των Πολεμικών Αεροποριών των δύο χωρών. Προσεχώς άλλωστε αναμένεται να διεξαχθεί και η αναβληθείσα, έπειτα από αίτημα του Ισραήλ, άσκηση έρευνας και διάσωσης στην Ανδραβίδα, ενώ ελληνικά μαχητικά αεροσκάφη αναμένεται εντός του φθινοπώρου να μετασταθμεύσουν σε υπερσύγχρονες ισραηλινές βάσεις και να πραγματοποιήσουν μαζί με ισραηλινά μαχητικά άσκηση στην Ανατολική Μεσόγειο. Το ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι η άσκηση αυτή σχεδιάζεται να λάβει χώρα σε μία περιοχή που βρίσκεται κοντά στην περιοχή των γεωτρήσεων Κύπρου και Ισραήλ.

ΤΟ ΒΗΜΑ

Αγγελος Αθανασόπουλος