Σε μια ύστατη απόπειρα να αποτρέψει την κατάρρευση της χώρας ο τελευταίος απευθύνθηκε στον Τούρκο αντιπρόεδρο της Παγκόσμιας Τράπεζας, Κεμάλ Ντερβίς, και του ζήτησε να επιστρέψει στη χώρα του και να αναλάβει το έργο της διάσωσης της οικονομίας. Με ανάλογο σκεπτικό συζητείται κατά καρούς η αξιοποίηση από την Ελλάδα του αντιπροέδρου της ΕΚΤ, Λουκά Παπαδήμου.

Ο κ. Ντερβίς ανέλαβε υπερυπουργός Οικονομικών τον Μάρτιο, και αμέσως επαναδιαπραγματεύθηκε νέο δάνειο με το ΔΝΤ -το συνολικό ύψος της βοήθειας ανήλθε στα 20 δισεκατομμύρια δολάρια- δρομολόγησε σημαντικές μεταρρυθμίσεις, εφάρμοσε επώδυνα μέτρα, υποτίμησε τη λίρα και κατάφερε να αντιστρέψει τα δεδομένα και να θέσει τη χώρα σε μια σταθερή πορεία ανάπτυξης, η οποία συνεχίζεται μέχρι σήμερα. Ο αρχιτέκτονας του επιτυχημένου εγχειρήματος της Τουρκίας μιλάει στην «Κ» για την ελληνική κρίση, τα διδάγματα από την εμπειρία της χώρας του, και υπογραμμίζει τη σημασία που έχουν όχι μόνο οι μεταρρυθμίσεις αλλά και οι προσδοκίες, οι οποίες -όπως λέει- μπορούν να αντιστραφούν ταχύτατα.

- Πόσο διαφορετική είναι η ελληνική κρίση;

- Οικονομικές κρίσεις έχουν περάσει πολλές χώρες, και αυτή δεν θα είναι η τελευταία. Βέβαια, η περίπτωση της Ελλάδας έχει μια ιδιαιτερότητα καθώς αφορά το ευρώ. Ετσι, η ανησυχία για το ελληνικό χρέος γίνεται πολύ ευρύτερη.

- Θα τα καταφέρει η Ελλάδα;

- Η δημοσιονομική κατάσταση είναι πολύ άσχημη και οι προσπάθειες της κυβέρνησης δύσκολες, αλλά και πολύ γενναίες. Στην Ελλάδα το φαινόμενο της μαύρης οικονομίας έχει λάβει δραματικές διαστάσεις. Αυτό ίσως «βοηθήσει» με την έννοια ότι ίσως υπάρχουν περισσότερα χρήματα από αυτά που φαίνονται, και εάν διοχετευθούν στην κανονική οικονομία, θα διευκολύνουν την έξοδο από την κρίση. Επίσης, μεγάλη σημασία έχουν οι προσδοκίες. Η οικονομία δεν αφορά μόνο αριθμούς, αλλά και το πώς αισθάνεται ο κόσμος, ποια είναι η ψυχολογία της αγοράς. Τώρα επικρατεί απαισιοδοξία, αλλά εάν υπάρξουν ενθαρρυντικά στοιχεία η ψυχολογία θα αλλάξει και οι προσδοκίες θα αντιστραφούν. Ελπίζω πως καθώς τα μέτρα θα αρχίσουν να υλοποιούνται και, κυρίως, να αποδίδουν, οι προσδοκίες θα αλλάξουν ταχύτατα. Επίσης, όσα συμφωνήθηκαν πριν από τρεις εβδομάδες ίσως δεν είναι το τέλος. Μπορεί η ποιότητα της διεθνούς υποστήριξης να βελτιωθεί.

- Τι εννοείτε ως «ποιότητα υποστήριξης»; Διαφορετικά ποσά, επιτόκια;

- Θα περιοριστώ σε αυτό τον όρο. Η ποιότητα υποστήριξης μπορεί να βελτιωθεί.

- Υπάρχουν διδάγματα για την Ελλάδα από τη δική σας εμπειρία;

- Το 2001 ήταν διάχυτη η εντύπωση ότι η Τουρκία δεν θα τα καταφέρει, και μόλις εμφανίσθηκαν τα πρώτα θετικά στοιχεία, όλα άρχισαν να αλλάζουν. Εφαρμόσαμε αποφασιστική δημοσιονομική πολιτική, η οποία οδήγησε σε πολύ ισχυρούς προϋπολογισμούς για πολλά χρόνια, και αυτό συνέβαλε καθοριστικά στη σημαντική μείωση του χρέους. Η Τουρκία έλαβε σημαντική βοήθεια από το ΔΝΤ, αν και δεν συγκρίνεται με αυτά που θα λάβετε εσείς από το Ταμείο και την Ε. Ε. Εμείς είχαμε δανεισθεί περίπου 20 δισεκατομμύρια δολάρια, και μην ξεχνάτε ότι η Τουρκία είναι μεγαλύτερη οικονομία. Η βοήθεια που πήραμε από το ΔΝΤ μας έδωσε τον χρόνο να εφαρμόσουμε τις αναγκαίες μεταρρυθμίσεις. Μας επέτρεψε να αναπνεύσουμε. Και, φυσικά, το κόστος της βοήθειας από το ΔΝΤ είναι χαμηλότερο από οποιαδήποτε άλλη. Τα επιτόκια είναι πολύ χαμηλά.

- Εσείς, όμως, είχατε τη δυνατότητα της υποτίμησης.

- Οντως. Είχαμε ένα πολύ σημαντικό πλεονέκτημα που δεν έχει η Ελλάδα. Η υποτίμηση κατά 50% της τουρκικής λίρας βοήθησε πολύ τις εξαγωγές και τον τουρισμό μας. Στη συνέχεια, καθώς η χώρα ανέκαμψε, η λίρα ενισχύθηκε και επανήλθε σε υψηλή ισοτιμία. Ενώ και η ψυχολογία που σας έλεγα πριν άλλαξε κατακόρυφα. Στην περίπτωση της Τουρκίας κατά την κρίση του 2001 υπήρξε μια δραματική αντιστροφή. Η απαισιοδοξία αντικαταστάθηκε από αισιοδοξία και ελπίδα, κάτι που ενθάρρυνε τις επενδύσεις.

- Πώς είχε αντιδράσει ο τουρκικός λαός;

- Πάντα υπάρχουν αντιδράσεις. Πολλοί μιλούσαν για εξωτερική «επέμβαση». Υπήρχε καχυποψία, αλλά η τότε κυβέρνηση εξήγησε ότι επρόκειτο για ένα τουρκικό πρόγραμμα το οποίο είχε τη στήριξη του ΔΝΤ, και αυτό το τονίζαμε όσο μπορούσαμε. Και τελικά πετύχαμε.

- Ποια στάση είχε τηρήσει η αντιπολίτευση;

- Η αντιπολίτευση είχε σε επίπεδο δηλώσεων εναντιωθεί στο πρόγραμμα, αλλά σε γενικές γραμμές δεν υπήρξε μανιώδης αντίδραση. Και, τελικά, θα έλεγα υπήρχε κοινή πορεία. Εγώ είχα το πλεονέκτημα να είμαι ένας μη πολιτικός, να μην έχω καμία σχέση με τα όσα προκάλεσαν την κρίση. Ημουν ένας νέος υπουργός που είχε έρθει από το εξωτερικό και είχα τη δυνατότητα να υποστηρίξω ότι «δεν ευθύνομαι εγώ, και χρειάζομαι χρόνο για να αποδώσω». Είχα τον απόλυτο έλεγχο της οικονομίας και αυτό μου επέτρεψε να πετύχω. Αλλά και η ελληνική κυβέρνηση είναι μια νέα κυβέρνηση. Αυτό είναι πλεονέκτημα. Ελπίζω ότι, όπως και στην Πορτογαλία, πέρα από τους βραχυπρόθεσμους κομματικούς υπολογισμούς, σε αυτό το ζωτικής σημασίας ζήτημα η μικροπολιτική θα υποχωρήσει και θα υπάρξει ευρεία υποστήριξη. Οταν μιλάω για προσδοκίες, εννοώ και αυτό. Εάν ο υπόλοιπος κόσμος διαπιστώσει ότι η Ελλάδα είναι διχασμένη και υπάρχουν συγκρούσεις στο εσωτερικό, θα είναι δύσκολο να δημιουργηθούν θετικές προσδοκίες. Από την άλλη, εάν υπάρξει μια αίσθηση εθνικού στόχου, τα πράγματα μπορούν να αντιστραφούν. Αλλωστε, έχετε ξεπεράσει πιο δύσκολες καταστάσεις, από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο μέχρι τη δικτατορία.

- Καθυστέρησε να αντιδράσει η Ευρώπη;

- Σίγουρα θα είχε βοηθήσει πολύ η πιο έγκαιρη και πιο αποφασιστική αντίδραση. Υπάρχει, βέβαια, το ερώτημα εάν μπορείς να έχεις ενιαίο νόμισμα χωρίς συντονισμό οικονομικής πολιτικής. Ο προβληματισμός που είχε εκφρασθεί περί αυτού στην αρχή, υποχώρησε στην πορεία επειδή για δέκα περίπου χρόνια το εγχείρημα έδειχνε να λειτουργεί καλά. Η Γερμανία είναι η μεγάλη δύναμη, αλλά μέρος της επιτυχίας της την τελευταία δεκαετία οφείλεται στο ευρώ, καθώς χώρες της νότιας Ευρώπης ήταν σε θέση να εισάγουν προϊόντα της. Κάποιες χώρες ευθύνονται, όμως δεν είναι ώρα για ρεβανσισμό, αλλά για να στηριχθεί ο ευρωπαϊκός στόχος.

- Πόσο ανησυχούν οι ΗΠΑ;

- Η παγκόσμια οικονομία βίωσε πέρυσι την πιο βαθιά κρίση των τελευταίων 60 ετών, και τώρα οτιδήποτε θα μπορούσε να εκτροχιάσει την ανάκαμψη μας ανησυχεί όλους. Η Ελλάδα είναι μικρή, αλλά εάν η κρίση της Ελλάδας γίνει κρίση της Ευρώπης, τότε θα εξελιχθεί εκ των πραγμάτων και σε κρίση όλου του κόσμου.

- Κάποιοι στην Ελλάδα πιστεύουν ότι η Αμερική θέλει να χτυπήσει την Ευρώπη.

- Και οι Τούρκοι βλέπουν παντού συνωμοσίες. Σε αυτό, δυστυχώς, μοιάζουμε. Ομως, η μείωση της ισοτιμίας του ευρώ πλήττει τον στόχο του Ομπάμα να διπλασιάσουν οι ΗΠΑ τις εξαγωγές τους. Για να το πετύχουν αυτό χρειάζονται μια ισχυρή ευρωπαϊκή οικονομία και ένα ισχυρό ευρώ.

Συνέντευξη στον Αθανασιο Eλλις

Πηγη ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ 25/5/10