Ντιλέκ Κότς: Η φωνή της ελληνοτουρκικής φιλίας στη μουσική
Συνέντευξη της Dilek Koc στην ΤURKISH GREEK NEWS Μ.Π: «Με αφορμή τις πρόσφατες διαμαρτυρίες γυναικών για την ισότητα στην Τουρκία, θα ήθελα να σας ρωτήσω ποιά πιστεύετε οτι είναι η θέση της γυναίκας στην κοινωνία της Τουρκίας, μπορούν να «γεφυρωθούν» οι σχέσεις των δύο φύλων σεβόμενοι τις «διαφορές»;Ντ.Κ.:Οι γυναίκες στην Τουρκία θεσμικά είναι ίσες με τους άντρες. Από κει και πέρα ένα θέμα που απασχολεί τις γυναίκες είναι η «μαντίλα».Οι γυναίκες που κατέβηκαν από τα χωριά τους είναι πάρα πολλές, πλέον είναι μορφωμένες, αλλά κρατάνε και την «μαντίλα». Το πρόβλημά τους είναι να μπορούν να μπουν στο πανεπιστήμιο με «μαντίλα», καθώς στην Τουρκία απαγορεύεται στους δημόσιους χώρους η «μαντίλα». Τώρα οι γυναίκες αυτό θέλουν. Να έχουν το δικαίωμα να μπούνε στο πανεπιστήμιο με «μαντήλα». Αυτό είναι θέμα πολιτικής και θέμα δικαιωμάτων.Μ.Π.: Εσείς, μέσα από τις μουσικές σας δημιουργίες και συνεργασίες προσπαθείτε να «γεφυρώσετε» τους δύο λαούς. Αυτό είναι κάτι που μπορεί να γίνει, πιστεύετε, με βάση την εμπειρία σας ;Ντ.Κ.: Οταν ήρθα πριν 10 χρόνια στην Ελλάδα, δεν τολμούσα εύκολα να τραγουδήσω στα τούρκικα, γιατί δεν ήξερα πώς θα αντιδρούσαν οι άνθρωποι. Τραγουδούσα κάποιες φορές σε μία μπουάτ με ένα μικρόφωνο για κάποιους ανθρώπους που ενδιαφέρονταν για ανατολίτικη μουσική. Μετά το σεισμό, όπως λένε, έφτιαξαν οι σχέσεις των δύο χωρών. Αν κι εγώ δεν το πιστεύω, γιατί ο κόσμος, αναμεταξύ τους Έλληνες και Τούρκοι, δεν έχουν πρόβλημα. Οι Έλληνες αγαπάνε τα τούρκικα...Μέσα από τη μουσική γίνονται πολλά πράγματα. Εγώ τραγούδησα κι ο κόσμος με ακολούθησε, αφού αυτή η μουσική είναι ακόμα ζωντανή. Τα τραγούδια, οι μελωδίες, τα κοινά ακούσματα. Ο κόσμος ακόμα ακούει αυτή τη μουσικη και κλαίει, γελάει. Ηταν έτοιμος ο κόσμος. Είμαστε ήδη φίλοι. Τα ψεύτικα, τα «πλαστικά» πράγματα, οι τηλεοράσεις, οι πολιτικοί προσπαθούν να βάλουν ένα «τείχος» ανάμεσά μας. Μ.Π.: Μέσα από την πιο πρόσφατη δισκογραφική σας δουλειά, αλλά και παλαιότερες, μέσα από τη γλώσσα της Μουσικής, τί μηνύματα στέλνετε; Ντ.Κ.: Εκανα το δίσκο «Καρσί» και τραγούδησα με το σχήμα «Καφέ Αμάν» στη Θεσσαλονίκη, αυτά τα παλιά τραγούδια, τα προσφυγικά, τα «καφέ αμάν» (Τα «Καφέ Αμάν» ήταν χώροι, όπου καλλιτέχνες πρώτης κλάσης τραγουδούσαν μουσική «Αλα Τούρκα», με ανατολίτικο ύφος. Τραγουδούσαν κυρίως αμανέδες γι αυτό και λέγονταν «Καφέ Αμάν». Το κοινό τους ήταν Τούρκοι, Έλληνες, Αρμένιοι, και άλλοι.). Επίσης, τραγούδια από την κοινή παράδοση Ελλήνων και Τούρκων. Ακόμα και σήμερα, βλέπω στις εκδηλώσεις των Καππαδόκων, των Μικρασιατών, με αυτήν τη μουσική θέλουν να χορέψουν..., έχω κλάψει πολλές φορές μαζί τους. Δεν ξέρω μέχρι ποιά γενιά θα συνεχιστεί αυτό, αλλά ακόμα είναι ζωντανή η παράδοση αυτή. Ετσι, μέσα στους δίσκους μου έβαλα όλα αυτά τα γνωστά τραγούδια. Η τελευταία δισκογραφική δουλειά λέγεται «Σεβνταλίμ Αμάν» (σημαίνει το μεγάλο ερωτικό πάθος), από το μικρασιάτικο τραγούδι «Της τριανταφυλλιάς τα φύλλα». Αυτό είχε τούρκικο μόνο το ρεφρέν. Εγώ έβαλα μετά τούρκικο στίχο και το είπαμε μαζί με τη Γλυκερία. Στον τελευταίο μου δίσκο με τίμησε η Γλυκερία και δέχτηκε με πολλή αγάπη κι ενθουσιαμό να το κάνουμε. Λέμε τέσσερα τραγούδια μαζί. Η συνεργασία με τη Γλυκερία είναι πολύ σημαντική και σκεφτόμαστε αυτή η δουλειά να πάει και στην Τουρκία. Μέσα στο «Σεβνταλίμ Αμάν» υπάρχουν τραγούδια παραδοσιακά, που αγάπησαν Έλληνες και Τούρκοι, κι αυτά, «γεφυρώνουν» από μόνα τους. Μ.Π.: Εσείς που ζείτε και τις δύο χώρες ποιά θεωρείτε πως είναι τα κοινά στοιχεία ανάμεσα σε έλληνες και τούρκους; Ντ.Κ.: Οι Τούρκοι που ζουν στα παράλια, αλλά και της Καππαδοκίας, του Πόντου έχουν πολλά κοινά στοιχεία στα φαγητά, στα τραγούδια. Υπάρχουν διαφορετικές κουλτούρες, αλλά σε γενικές γραμμές έχουμε κοινούς ρυθμούς, μελωδίες, κοινά φαγητά, κοινές παροιμίες, για παράδειγμα το «Γύρισε ο τέντζερης και βρήκε το καπάκι». Υπάρχουνε πάρα πολλές λέξεις, φράσεις, που μοιάζουν. Τα κοινά στοιχεία μας πιστεύω οτι βρίσκονται στη βάση της κοινής μουσικής μας παράδοσης, δηλαδή της βυζαντινής και της έντεχνης τουρκικής, που έχουν το ίδιο «καλούπι». Μ.Π.: Αυτός, ο μουσικός δρόμος, που έχετε επιλέξει, θεωρείτε οτι μπορεί να έχει εξέλιξη στο μέλλον; Βγαίνουν καινούρια πράγματα;Ντ.Κ.: Αυτό το είδος θα έχει πάντα μία ζωντάνια, πιστεύω. Τραγουδάμε και σύγχρονα τραγούδια, στα λαϊκά τραγούδια κάνουμε «αλισβερίσι», παίρνουμε - δίνουμε, μεταφράζουμε. Κάνει εδώ επιτυχία ένα τραγούδι, κάνει και την Τουρκία, αφού μας αγγίζουν, μάς αρέσουν οι ίδιες μελωδίες. Στις συναυλίες τραγουδάω Λοϊζο και σύγχρονα, και βαλκανικά, αλλά κυρίως από την παράδοση Ελλήνων και Τούρκων. Ηθελα να πω και για την βυζαντινή μουσική οτι μπορεί να έχει μέλλον. Η καταπληκτική αυτή μουσική που έμεινε, δυστυχώς, στην Ελλάδα μόνο στην Εκκλησία και δεν εξελίχθηκε θα μπορούσε να εξελιχθεί , αν και τελευταία γίνονται κάποιες προσπάθειες σε σχολεία, πανεπιστήμια. Στην Τουρκία εξελίχθηκε. Βγήκαν βιρτουόζοι αυτού του είδους.  Μ.Π.: Τι μήνυμα θα θέλατε να στείλετε στους αναγνώστες του turkishgreeknews.org; Ντ.Κ.: Να μη φοβόμαστε από τις διαφορές μας. Δηλαδή, Έλληνες και Τούρκοι, όπως εζησαν παλιά ευτυχισμένα, μπορούν να ζήσουν και σαν γείτονες καλά, όπως τα ψάρια και τα πουλιά του Αιγαίου που δεν έχουν «τείχη» μεταξύ τους, κι αυτό το λέω με την ψυχική έννοια. Να ζούμε εν ειρήνη. Να βάζουμε μπροστά τα κοινά, που έχουμε σαν λαοί.Μ.Π.: Σας ευχαριστούμε πολύ. Θα συναντηθούμε, λοιπόν, στη «Βάρδια», 16 Νοεμβρίου!».Η Ντιλέκ Κοτς, που γεννήθηκε στην Αττάλεια της Τουρκίας, έκανε τα πρώτα της μουσικά βήματα στο σύλλογο Πολιτισμού και Τέχνης του Ρουι Σου στην Κωνσταντινούπολη. To 1999 μετακόμισε στη Θεσσαλονίκη, όπου άρχισε σπουδές στη βυζαντινή μουσική, πήρε μαθήματα φωνητικής και συμμετείχε σε διάφορα μουσικά σχήματα. Στη δισκογραφία πρωτοεμφανίστηκε στο πλάι του Ρος Ντέιλι, ενώ αργότερα συνεργάστηκε με τον Γιώργο Καζαντζή στον δίσκο «Σέρρα», τραγουδώντας το «Αyrilk» που ήταν η μεταφορά του «Ήτανε αέρας» στα τούρκικα. Το 2003 συμμετείχε στο σάουντρακ της «Πολίτικης κουζίνας» τραγουδώντας το «Βaharat, tarcin ve buse» (Μπαχάρι, κανέλλα και φιλί) σε μουσική Ευανθίας Ρεμπούτσικα. Το 2004 συνεργάστηκε με τον Μιχάλη Νικολούδη στον δίσκο «Βalkan Voices II» και με τον Γιώργο Καζαντζή στον δίσκο «Του έρωτα και του ουρανού» τραγουδώντας το ομώνυμο τραγούδι στα τούρκικα σε δικό της στίχο. Μετείχε σε συναυλίες με τους Θωμά Κοροβίνη, Ευανθία Ρεμπούτσικα, Σαββίνα Γιαννάτου, Νίκο και Γιασεμή Σαραγούδα, Σόλωνα Λέκκα, Λιζέττα Καλημέρη, Γιώργο Καζαντζή κ.α.