Έλληνες και Τούρκοι, απόγονοι ανθρώπων που ... ανταλλάχτηκαν, "συναντήθηκαν" σ' ένα τουρκικό ντοκιμαντέρ, με τίτλο "Πού πας αδελφέ; Η Ανταλλαγή", για να θυμηθούν και να θυμίσουν το δράμα της προσφυγιάς, το οποίο παραμένει επίκαιρο ακόμη και στις μέρες μας.Ποιοι είναι οι πρωταγωνιστές αυτού του ντοκιμαντέρ; Σίγουρα όχι οι ιστορικοί, ούτε οι πολιτικοί ή οι διπλωμάτες, αλλά απλοί άνθρωποι, απόγονοι των προσφύγων, που αναγκάστηκαν να ξεριζωθούν από τις πατρίδες τους, με την Ανταλλαγή των πληθυσμών μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας.Ένας Έλληνας, που αναζήτησε και βρήκε τους γείτονες των γονιών του στο καφενείο ενός χωριού της Ορντού. Η Τουρκάλα, που αφηγείται την ιστορία του πατέρα της, ο οποίος το 1955, 31 χρόνια μετά την υποχρεωτική Ανταλλαγή των πληθυσμών, ήρθε στην Ελλάδα για να παραδώσει στον Έλληνα πρώην γείτονά του τα χρυσαφικά και τα μαργαριτάρια, που τού είχε εμπιστευτεί. Δυο ξαδέλφια, Πόντιοι, ο ένας χριστιανός, με ελληνικό όνομα, κι ο άλλος μουσουλμάνος, με τούρκικο όνομα, προστατευμένος πίσω από μια ξένη ταυτότητα. Ο ένας στην Ελλάδα και ο άλλος στην Τουρκία, σαν τα δυο κλαριά ενός δέντρου …Αυτοί είναι οι πραγματικοί πρωταγωνιστές του ντοκιμαντέρ, που γυρίστηκε από τον εκδότη-παραγωγό, Ομέρ Ασάν, πάνω σε μια ιδέα του καταγόμενου από την Ορντού, Ιμπραχίμ Ντίζμαν, ο οποίος διδάσκει τουρκική γλώσσα στο Πανεπιστήμιο της Άγκυρας.Σύμφωνα με τις επίσημες στατιστικές του Οθωμανικού κράτους, στο 1914 ζούσαν στην επικράτειά του 20 εκατομμύρια μουσουλμάνοι (εκ των οποίων 12 εκατομμύρια Τούρκοι, 6 εκατομμύρια Άραβες και δύο εκατομμύρια Κούρδοι), περίπου 3,5 εκατομμύρια χριστιανοί (1.800.000 Ρωμιοί, 1.679.00 Αρμένιοι), 187.000 Εβραίοι καθώς επίσης 66.000 προτεστάντες και 24.000 καθολικοί, των oποιών η εθνικότητα δεν προσδιορίζεται."Η πρώτη, στην ιστορία της ανθρωπότητας, Σύμβαση Ανταλλαγής Πληθυσμών μεταξύ δύο κρατών υπογράφηκε το 1924 μεταξύ της Ελλάδας και της Τουρκίας. Βάσει αυτής της Σύμβασης, 1.200.000 Έλληνες χριστιανοί αναγκάστηκαν να φύγουν από την Τουρκία και να εγκατασταθούν στην Ελλάδα και άλλες 350.000 Τούρκοι μουσουλμάνοι υποχρεώθηκαν να εγκαταλείψουν την Ελλάδα και να εγκατασταθούν στην Τουρκία. Το θέμα του ντοκιμαντέρ μας είναι αυτό το ιστορικό δράμα, όπως το βίωσαν οι απλοί άνθρωποι. Δεν είμαστε ούτε ιστορικοί, ούτε ερευνητές της ιστορίας. Θελήσαμε να προσεγγίσουμε το θέμα από την ανθρωπιστική πλευρά και να αφήσουμε την πολιτική, τη διπλωματική και την οικονομική διάσταση του θέματος στους ειδικούς", εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο Ιμπραχίμ Ντίζμαν."Τελειώνοντας τα γυρίσματα, διαπιστώσαμε ότι τα ίχνη των τραυμάτων που βίωσαν οι πρόσφυγες υπάρχουν ακόμη και στην τρίτη γενιά των απογόνων τους. Κατά έναν περίεργο τρόπο, οι απόγονοι των προσφύγων νιώθουν μια νοσταλγία για την πατρίδα των προγόνων τους, την οποία κάποιοι θεωρούν και δική τους πατρίδα", αναφέρει από την πλευρά του ο παραγωγός του ντοκιμαντέρ, Ομέρ Ασάν.Το ντοκιμαντέρ αυτό είναι η πρώτη τουρκική παραγωγή, που "αγγίζει" το θέμα των προσφύγων της Ανταλλαγής και επικεντρώνεται στους πρόσφυγες που "ξεριζώθηκαν" από την Ορντού του Πόντου καθώς και σ' αυτούς που αναγκάστηκαν να φύγουν από την Ελλάδα και να εγκατασταθούν σ' αυτή την περιοχή. Τα γυρίσματα στην Τουρκία έγιναν στην Ορντού, ενώ στην Ελλάδα, στη Θεσσαλονίκη, τη Δράμα, την Κατερίνη και το Κιλκίς.Το ντοκιμαντέρ προβλήθηκε για πρώτη φορά στην Ελλάδα την περασμένη εβδομάδα, ξεκινώντας από την Κατερίνη (6/4), το Κιλκίς (7/4), ενώ χθες προβλήθηκε στη Θεσσαλονίκη, στο πλαίσιο της 8ης Διεθνούς Έκθεσης Βιβλίου."Τις προβολές του ντοκιμαντέρ στην Ελλάδα τις παρακολούθησαν πάρα πολλά άτομα και οι αντιδράσεις του κοινού ήταν περισσότερο θετικές. Υπήρξαν και κάποιοι που υποστήριξαν ότι προσεγγίσαμε το θέμα επιφανειακά και ότι δεν αγγίξαμε την πολιτική και ιστορική διάσταση. Η απάντηση που δίνουμε σ' αυτούς είναι ότι εμείς δεν είμαστε ούτε ιστορικοί, ούτε πολιτικοί και ότι θέλαμε να επικεντρωθούμε στο ανθρώπινο δράμα της προσφυγιάς. Άλλωστε, δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η προσφυγιά είναι ακόμη ένα θέμα επίκαιρο, καθώς στις μέρες μας βλέπουμε να τη βιώνουν λαοί διαφόρων άλλων χωρών. Το έργο δεν έχει προβληθεί ακόμη στην Τουρκία και δεν ξέρουμε ποιες θα είναι η αντιδράσεις του τουρκικού κοινού", αναφέρει ο Ομέρ Ασάν.Το ντοκιμαντέρ προγραμματίζεται να προβληθεί μέσα στο Μάιο, στην Κωνσταντινούπολη, την Ορντού, την Άγκυρα και τη Σμύρνη.Α. ΦωτοπούλουΠηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ